agri related business | शेती पूरक व्यवसाय

agri related business | शेती पूरक व्यवसाय

मानवी जीवनात शेती व्यवसाय हा नेहमीच महत्वाचा राहिलेला आहे, दैनदिन अन्नाची गरज शेतीद्वारे भागवली जाते तर अर्थव्यवस्थेला सुद्धा हातभार लावला जातो.

भारत आपल्या शेतात पिकणारे बरेचसे उत्पादने परदेशात निर्यात केली जाते जसे, कांदा , द्राक्ष, टोमॅटो, इत्यादी.

या निर्यातीतून देशात परकीय चलन येते.  

परंतु सध्या बिघडलेल्या हवामान, नापीकी, अवर्षण, अवकळी पाऊस या मुळे उभ्या पिकांचे खूप नुकसान होत आहे.

त्यामुळे शेतीत उत्पन्न हे आता शाश्वत राहिलेले नाही. त्यासाठी शेतीसोबत शेतीला पूरक असे व्यवसाय करणे आता गरजेचे आहे.   

सध्या पीक शेतीपासून ते पशुपालनापर्यंत या क्षेत्रात उद्योजक आणि गुंतवणूकदारांना भरपूर संधी उपलब्ध आहेत.

या ब्लॉग पोस्टमध्ये आपण शेतीला पूरक व्यवसायाच्या (agri related business) जगाचा वेध घेणार आहोत, त्याचे विविध पैलू, नाविन्यपूर्ण पद्धती आणि त्याचे आशादायक भविष्य जाणून घेणार आहोत. 

आपण एक शेतकरी असाल किंवा  उदयोन्मुख उद्योजक असाल, नवीन मार्ग शोधत असलेले गुंतवणूकदार असाल किंवा केवळ शेतीला पूरक    उद्योगाबद्दल उत्सुक असाल, हे व्यापक मार्गदर्शक शेतीला पूरक व्यवसायाच्या उपलब्ध असलेल्या संधिबद्दल खूप मौल्यवान माहिती या ब्लॉगद्वारे देण्याचा प्रयत्न करतो.

शेतीला पूरक व्यवसायाचे महत्त्व 

शेती व्यवसाय हा जागतिक अन्न पुरवठा साखळीचा कणा आहे, जो आर्थिक विकास, रोजगार निर्मिती आणि अन्न सुरक्षेस हातभार लावतो.

जगाची लोकसंख्या जसजशी वाढत जाईल तसतशी अन्न आणि शेती उत्पादनांची मागणी वाढेल, असा अंदाज आहे.

शेती व्यवसाय केवळ आवश्यक पिके आणि पशुधनच तयार करत नाहीत तर निविष्ठा, प्रक्रिया आणि वितरण सेवा देखील शेतीद्वारे पुरवली जाते.

शेती पूरक व्यवसायाचा (agri related business) अवलंब करून, हे क्षेत्र पर्यावरण संवर्धनात योगदान देऊ शकते आणि हवामान बदल आणि अन्न, कचरा यासारख्या गंभीर जागतिक आव्हानांना तोंड देऊ शकते.

पीक शेती

पीक शेतीमध्ये मोठ्या प्रमाणात व्यावसायिक शेतीपासून ते लहान कुटुंबाच्या मालकीच्या कामांपर्यंत विविध पद्धतींचा समावेश आहे.

या क्षेत्रात गहू, मका, तांदूळ, सोयाबीन आणि भाजीपाला यासारखी आवश्यक पिके घेतली जातात.

तंत्रज्ञानातील प्रगतीमुळे शेतकरी अचूक कृषी तंत्राचा अवलंब करू शकतात, संसाधनांचा वापर अनुकूल करू शकतात आणि उत्पादकता वाढवू शकतात.

याव्यतिरिक्त, सेंद्रिय आणि स्थानिक स्तरावरील उत्पादनांच्या वाढत्या मागणीमुळे आरोग्याविषयी जागरूक ग्राहकांना सेवा देणाऱ्या विशिष्ट शेती पूरक व्यवसायांना संधी उपलब्ध झाली आहे.

पशुधन शेती : प्रथिनांची मागणी पूर्ण करणे

वाढत्या जागतिक प्रथिनांची मागणी पूर्ण करण्यासाठी पशुपालन  शेती महत्त्वाची भूमिका बजावते.

जनावरांपासून कुक्कुटपालन, डुक्कर आणि मासे या क्षेत्रात मांस, दुग्धशाळा, अंडी आणि इतर प्राणी उत्पादने पुरविली जातात.

बंदिस्त कुरण-आधारित पध्दत  आणि सेंद्रिय उत्पादनासह शाश्वत पशुपालन  शेती पद्धती लोकप्रिय होत आहेत.

शिवाय, मत्स्यपालन, मासे आणि जलचरांची लागवड यासारख्या नाविन्यपूर्ण शेती पूरक व्यवसायांमुळे (agri related business) उद्योजक उपक्रमांना आश्वासक मार्ग उपलब्ध होत आहे.

मत्स्यपालन

मत्स्यशेती, ज्याला मत्स्यपालन किंवा एक्वाफार्मिंग म्हणून देखील ओळखले जाते, नियंत्रित वातावरणात जलचरांचे पालन केले जाते.

यात अन्नासाठी , शोभिवंत हेतूसाठी  आणि इतर व्यावसायिक वापरासाठी मासे, शेलफिश आणि माश्यांच्या विविध प्रजातींचे प्रजनन, संगोपन केले जाते.

सीफूडची वाढती जागतिक मागणी लक्षात घेऊन ती पूर्ण करण्यासाठी  मत्स्यशेती महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.

कृषी व्यवसाय पुरवठा व वितरण

कृषी व्यवसाय पुरवठा आणि वितरण कंपन्या कृषी कामकाजास मदत देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.

हे व्यवसाय शेतकऱ्यांना बियाणे, खते, यंत्र सामग्री आणि उपकरणे यासारख्या आवश्यक निविष्ठा पुरवतात.

शिवाय, ते कृषी उत्पादनांची कार्यक्षम वाहतूक, प्रक्रिया आणि विपणन सुलभ करतात.

डिजिटल तंत्रज्ञान आणि ई-कॉमर्स प्लॅटफॉर्मच्या एकत्री करणामुळे पुरवठा साखळीत क्रांती झाली आहे, ज्यामुळे शेतकरी आणि ग्राहक दोघांसाठी सुलभता, पारदर्शकता वाढल्याबरोबरच नफा देखील सुधारला आहे.

कृषी तंत्रज्ञान (AgTech)

कृषी तंत्रज्ञान किंवा AgTech  मुळे शेतीचे चित्र बदलत आहे.

डेटा विश्लेषण, रिमोट सेन्सिंग आणि ऑटोमेशनच्या एकत्रीकरणाद्वारे, शेतकरी माहितीपूर्ण निर्णय घेऊ शकतात, त्याशिवाय संसाधनांचे वाटप ऑप्टिमाइझ करून  जोखीम कमी करू शकतात.

 AgTech  इनोव्हेशनमध्ये अचूक शेती(precision farming ), अवजारे, कृषी व्यवस्थापन सॉफ्टवेअर, स्वायत्त यंत्रसामग्री आणि उभ्या शेती (vertical farming) प्रणालींचा समावेश आहे.

ही प्रगती केवळ उत्पादकता आणि संसाधन कार्यक्षमता वाढवत नाही तर शाश्वत पद्धती आणि पर्यावरण संवर्धनास देखील हातभार लावते.

कृषी पर्यटन

कृषी-पर्यटन ह्या शेती पूरक व्यवसायद्वारे (agri related business) शेती आणि पर्यटनयांचे अनोखे मिश्रण आहे.  ज्यामध्ये पर्यटकांना  शेती जीवनाचा अनुभव घेता येतो आणि शेतीच्या कामांमध्ये भाग घेता येतो.

या वाढत्या क्षेत्रामध्ये शेती सहली, स्वत:चा माल पिकविणे, शेतात राहण्याची सोय आणि फार्म-टू-टेबल डायनिंग अनुभव यांचा समावेश आहे.

कृषी पर्यटनामुळे शेतकऱ्यांना अतिरिक्त उत्पन्न तर मिळतेच, पण ग्रामीण विकासाला चालना मिळते, जनतेला शेतीविषयी अधिक माहिती मिळते.

कृषी प्रक्रिया

कृषी प्रक्रिया हा कृषी मूल्य साखळीतील महत्त्वाचा घटक आहे.

 हे कच्च्या शेती मालाचे प्रक्रिया केलेल्या वस्तूंमध्ये रूपांतर करते जे ग्राहकांच्या मागणीची पूर्तता करते,  ज्यामुळे मुळ शेती मालाची शेल्फ लाइफ सुधारते आणि त्याद्वारे आर्थिक संधी निर्माण होते.

विविध प्रक्रिया तंत्रे आणि तंत्रज्ञानाद्वारे, या क्षेत्रातील व्यवसाय शेती उत्पादनांचे मूल्य, सुरक्षा आणि उपलब्धता वाढवली जाते आणि अधिक शाश्वत व कार्यक्षम अन्न प्रणालीस याद्वारे  हातभार लावला जातो.

हा कच्च्या शेती उत्पादनांवर प्रक्रिया करून मूल्यवर्धित वस्तूंमध्ये रूपांतर करणारे शेती पूरक व्यवसाय (agri related business) आहे.

उदाहरणार्थ धान्य गिरण्या, अन्न प्रक्रिया कंपन्या, वाईनरी, ब्रुअरीज इत्यादि आहेत.

सेंद्रिय शेती

सेंद्रिय शेती हा शेतीसाठी एक शाश्वत आणि पर्यावरणपूरक माध्यम आहे.

जयदवारे मातीचे आरोग्य, जैवविविधता आणि निरोगी अन्नाच्या उत्पादनास प्रोत्साहन दिले जाते.  

ह्याद्वारे पर्यावरणाचे नुकसान कमी होते, मातीची सुपीकता सुधारली जाते आणि ग्राहकांसाठी निरोगी अन्न निवडीसह असंख्य फायदे ह्यामुळे मिळतात.

सेंद्रिय उत्पादनांसाठी ग्राहकांची वाढती मागणी लक्षात घेता, हे क्षेत्र शेतकऱ्यांना शाश्वत पद्धती आत्मसात करण्यासाठी आणि अधिक शाश्वत आणि लवचिक अन्न प्रणालीमध्ये योगदान देण्यासाठी संधी मिळवून देईल.

कृत्रिम खते, कीटकनाशके आणि जनुकीय सुधारित जीवांचा (GMO) वापर टाळून सेंद्रिय उत्पादन पद्धतींमध्ये योग्य वापर केला गेला पाहिजे.

हे शाश्वत आणि पर्यावरणपूरक शेतीस हातभार लावते.

सारांश

शाश्वत अन्न उत्पादनाची आवड असणारे उद्योजक, गुंतवणूकदार आणि व्यक्तींसाठी शेती पूरक व्यवसायात (agri related business) अफाट संधी उपलब्ध आहेत.

पारंपारिक शेती पद्धतींपासून अत्याधुनिक AgTech सोल्यूशन्सपर्यंत, हे क्षेत्र जगाच्या बदलत्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी विकसित आणि जुळवून घेत आहे.

नावीन्य, शाश्वतता आणि ग्राहकांची मागणी आत्मसात करून, कृषी व्यवसाय अधिक लवचिक आणि अन्न-सुरक्षित भविष्यासाठी योगदान देताना भरभराट करू शकतात.